ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Ο Απόστολος Τζίμας (EMVIS SA) απαντά στο Myota.gr

 1η.   Ερώτηση: Μια πρώτη γνώμη θετική ή αρνητική για το Σχέδιο Διαχείρισης Βιοαποβλήτων στην Αττική. Ετσι όπως αρχικά σχεδιάζεται πιστεύετε ότι σχεδιάζεται σωστά;

Αποτελεί πραγματικότητα ότι στην Ελλάδα υπολειπόμαστε σημαντικά σε ότι αφορά στην υλοποίηση των απαιτούμενων έργων διαχείρισης απορριμμάτων και πολύ περισσότερο σε ότι αφορά στη διαχείριση βιοαποβλήτων.

Έχουμε διανύσει διαδοχικούς κύκλους σχεδιασμού, επικαιροποιήσεων, τροποποιήσεων, και ορθώς τις περισσότερες φορές καθώς σε κάθε περίπτωση θα πρέπει με τον σχεδιασμό να εξασφαλίζεται η συμβατότητα με το θεσμικό πλαίσιο και ευρύτερα με τις βασικές αρχές μίας ολοκληρωμένης και βιώσιμης διαχείρισης. Το ίδιο ισχύει και στην συγκεκριμένη περίπτωση όπου το προτεινόμενο σχέδιο Διαχείρισης Βιοαποβλήτων προσπαθεί να αναδείξει, μεταξύ άλλων, τα πλεονεκτήματα της αποκεντρωμένης  διαχείρισης.

Ωστόσο,  οι σοβαρές καθυστερήσεις στην υλοποίηση του προτεινόμενου κάθε φορά σχεδιασμού, τον καθιστούν ανεπίκαιρο με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε σε ένα φαύλο κύκλο. Θα πρέπει λοιπόν να καταβάλουμε σημαντική προσπάθεια πέραν από το σχεδιασμό να υλοποιήσουμε αυτά που σχεδιάζουμε.

2η. Ερώτηση: Περιγράψτε μας τους κινδύνους που βλέπετε στο σύστημα. Γενικώς σε έναν σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, όχι μόνο στην Αττική, ποιοι είναι οι κίνδυνοι;

Γεγονός είναι ότι η τεχνολογία γύρω από τα ζητήματα της διαχείρισης αποβλήτων, είναι ώριμη και δοκιμασμένη και ως εκ τούτου θεωρώ ότι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στην διαχείριση των συστημάτων αυτών, δεν είναι κατά βάση τεχνολογικοί.

Η απόσταση των πολιτών από την ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή σε δράσεις  ανακύκλωσης, όχι χωρίς λόγο τις περισσότερες φορές, είναι καθοριστικής σημασίας και θα πρέπει κανείς να δώσει την δέουσα προσοχή, ώστε παράλληλα με τον τεχνολογικό σχεδιασμό να αναπτυχθούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί ενίσχυσης της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών.

Επίσης, σε προτεραιότητα θα πρέπει να μπουν πρόσθετες ενέργειες για αποκατάσταση θεσμικών κενών και την ανάπτυξη των κατάλληλων οικονομικών εργαλείων, για τη διαμόρφωση μιας δευτερογενούς αγοράς που θα μπορέσει να λειτουργήσει σαν αποδέκτης των αποτελεσμάτων αυτής της προσπάθειας. Θεσμικές παρεμβάσεις πολύ κρίσιμες, έχουν ήδη υλοποιηθεί, αλλά υπάρχουν περιθώρια ουσιαστικής βελτίωσης. Η λογική ‘’end of waste’’, δηλαδή, πότε ολοκληρώνεται ο κύκλος ενός αποβλήτου και μετασχηματίζεται πλέον σε προϊόν, είναι μία σημαντική παρέμβαση που ανοίγει τον δρόμο για μία ολοκληρωμένη προσέγγιση σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των βιοαποβλήτων.

Συνοψίζοντας, οι κίνδυνοι δεν είναι τεχνολογικοί καθώς υπάρχουν λύσεις, μεθοδολογίες και τρόποι να  αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα όποια ζητήματα. Το πρόβλημα, είναι μία σειρά από παράλληλες ενέργειες σε επίπεδο θεσμικό, οικονομικό και κοινωνικό που θα πρέπει να δρομολογούνται  ταυτόχρονα, ώστε κάποια στιγμή να συγκλίνουνε σε μια αποτελεσματική εφαρμογή αυτών που σχεδιάζουμε.

3η.  Ερώτηση: Περιγράψτε μας τεχνολογίες που προτείνετε για την διαχείριση των βιοαποβλήτων τοπικά από τους δήμους. Η κατεύθυνση είναι να γίνουν 15 τοπικοί σταθμοί κομποστοποίησης και διαλογής στην πηγή. Ποιές τεχνολογίες όμως και μεγέθη θα μπορούν να διαχειριστούν οι δήμοι;

Ξεκινώντας με τη λογική ότι πρόληψη είναι ότι δεν καταλήγει τελικά στο κάδο, σε πρώτο επίπεδο, ένας Δήμος δύναται να διαχειριστεί, τεχνολογίες που αναφέρονται στην οικιακή αξιοποίηση, δηλαδή σε μικρές μονάδες σε επίπεδο σπιτιού ή γειτονιάς, κομποστοποίησης ή ακόμα και αναερόβιας επεξεργασίας  των οργανικών του αποβλήτων.

Το δεύτερο επίπεδο, το οποίο αποτελεί και μεγάλη διαχειριστική πρόκληση για έναν Δήμο, είναι η εφαρμογή ενός συστήματος διαλογής βιοαποβλήτων στην πηγή αλλά και η αποτελεσματική συλλογή και μεταφορά τους  στις θέσεις επεξεργασία τους. Στο στάδιο αυτό υπάρχουν περιθώρια επανασχεδιασμού,  εξορθολογισμού και  βελτιστοποίησης του τρόπου με τον οποίο γίνεται αυτή η διαδικασία, οδηγώντας τις περισσότερες φορές σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων.

Για τις περιπτώσεις αυτές, σε επίπεδο πλέον μεγαλύτερων  μονάδων επεξεργασίας  βιοαποβλήτων, η επιλογή των τεχνολογιών έχει να κάνει με τις ιδιαίτερες ανάγκες των Δήμων και τις δυνατότητες των τοπικών κοινωνιών επίσης. Η λογική της αποκεντρωμένης διαχείρισης συγκεντρώνει σοβαρά πλεονεκτήματα, υπάρχει δε, μία μεγάλη παλέτα τεχνολογικών λύσεων, οι οποίες θα πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμες προς αξιολόγηση, έτσι ώστε σε κάθε περίπτωση να επιλέγεται αυτή που ουσιαστικά έρχεται να προσφέρει το καλύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα στο ελάχιστο οικονομικό κόστος για την τοπική κοινωνία.

 4^η. Ερώτηση: Ενα μεγάλο εργαλείο σήμερα στην διαχείριση των απορριμμάτων είναι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Τι θα μπορούσατε να προτείνετε λοιπόν στους δήμους;

Αναμφισβήτητα η τεχνολογία, ο ψηφιακός μετασχηματισμός όπως επίσης συνήθως αναφέρεται, είναι ένα εργαλείο το οποίο μπορεί να μας οδηγήσει πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο αποτελεσματικά προς τους στόχους που έχουμε συζητήσει. Σε άλλους τομείς, όπως σε αυτόν της ενέργειας ή της διαχείρισης νερού εφαρμόζεται ήδη επιτυχώς, γεγονός που θα πρέπει να το δούμε να υλοποιείται και στον τομέα της διαχείρισης των στερεών απορριμμάτων.

Μεταξύ των σημείων  που θα ήθελα να επισημάνω είναι η αλλαγή νοοτροπίας απέναντι στην καινοτομία, το οποίο κρίνω εξαιρετικά σημαντικό. Υπάρχει πάντα μία συστολή στο καινούριο και νομίζω ότι εδώ θα πρέπει όσο πιο γρήγορα να ξεπεραστεί. Ο όρος «καινοτομία» στην προκειμένη περίπτωση, θα πρέπει να έχει το ρόλο συμμάχου και όχι απειλής.

Η ψηφιακή τεχνολογία είναι ήδη ενσωματωμένη σε μεγάλο βαθμό σε τεχνολογίες και σε εξοπλισμό που χρησιμοποιούνται στην αλυσίδα της διαχείρισης και της επεξεργασίας των αποβλήτων. Πέραν αυτού όμως, προκύπτουν σημαντικές δυνατότητες για την βελτιστοποίηση της λειτουργίας αλλά και της διακυβέρνησης από την συλλογή, οργάνωση και αξιοποίηση της πληροφορίας που είναι δυνητικά διαθέσιμη  κατά μήκος της αλυσίδας διαχείρισης των απορριμμάτων. Πρώτα δηλαδή κανείς, πρέπει να συλλέξει αυτήν την κατακερματισμένη πληροφορία είτε αυτή αφορά κάδους είτε δρομολόγια είτε μια σειρά από άλλες πηγές που μπορούν να προσφέρουν χρήσιμη πληροφορία, να την οργανώσει και πάνω σε αυτήν την πληροφορία να «αναπτύξει» έξυπνους αλγόριθμους, αναλύσεις δεδομένων, εργαλεία που να υποβοηθούν στη λήψη αποφάσεων. Όλη αυτή η αλυσίδα των «έξυπνων» λύσεων πατάει πάνω σε αυτήν την λογική που έχει να κάνει με την συλλογή της πληροφορίας, την αξιοποίηση της και έπειτα τον περαιτέρω μετασχηματισμό της πληροφορίας σε κατευθύνσεις βελτιστοποιήσεις των ενεργειών κ.λπ.

Ένα επιπλέον σημείο στον ψηφιακό μετασχηματισμό που ξεφεύγει από τις εσωτερικές ανάγκες της διαχείρισης του τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων κι έχει να κάνει με την εξωστρέφεια του τομέα προς τους πολίτες και τις τοπικές κοινωνίες. Υπάρχουν πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα όπως π.χ. οι πλατφόρμες επιβράβευσης, ίσως και σε μελλοντικό στάδιο το ‘’Pay as you throw ’’ το οποίο θα μπορούσε να ληφθεί σοβαρά υπόψη στις προσεχείς νομοθετικές μεταρρυθμίσεις.

Επίσης, άλλο ένα σημαντικό σημείο που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία, ώστε να φέρει πιο κοντά το κοινό και να γεφυρώσει αυτό το μεγάλο χάσμα στην αντίληψη του κόσμου απέναντι στα έργα που συζητάμε, είναι το άνοιγμα της πληροφορίας. Η επικοινωνία της πληροφορίας προς τους πολίτες σχετικά με την διαχείριση αυτών των συστημάτων, τη λειτουργία τους και την περιβαλλοντική τους απόδοση, είναι μία πρακτική η οποία λαμβάνει χώρα ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η επικοινωνία της πληροφορίας προς τους πολίτες, βοηθάει στο να λύνονται δυσπιστίες, ευνοώντας την ευαισθητοποίηση και την ενεργή συμμέτοχη των πολιτών σε αυτήν την μεγάλη πρόκληση της ανακύκλωσης και αξιοποίησης των βιοαποβλήτων.